شکر طبرزد معروف به شکر سرخ یک نوع شکر طبیعی است که سابقه مصرف آن به ۳۰۰ الی ۴۰۰ سال می‌رسد. اما متاسفانه امروزه مصرف شکر سفید در بین جوامع جایگزین آن شده است. شکر سرخ دارای طعم شیرین مطبوعی است.
در صد شکر، در شکر سرخ زیر ۸۸% که اکثرا در مزارع نیشکر خوزستان، عمان، چین، هند و مصر می‌روید که آن را از شیره نیشکر خالص به دست می‌آورند. برای تهیه آن، نیشکر را با آتش حرارت داده و سرخ می‌کنند و مواد حاصل شده را شکر طبرزد نیز می‌نامند.
شکر سرخ یک ماده مغذی در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها می‌باشد زیرا دارای آهن، آنتی اکسیدان، فیبر، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر است و همچنین به میزان فراوانی پروتئین، ویتامین و املاح معدنی در آن موجود است.
هیچ ماده و افزودنی شیمیایی در فرآیند تولید شکر سرخ دخالت ندارد و به خاطر وجود بیشترین میزان ملاس سرشار از انواع املاح، ویتامین‌ها و مواد معدنی به خصوص ماده معدنی کروم است؛ شکر سرخ طبعی گرم وتر دارد و برای رفع سردی مفید است.
شکر سرخ با بقیه شکرها چه تفاوتی دارد؟
مصرف این نوع شکر طی چهل سال گذشته به شکر سفید مبدل شده، اگر ملاس را از شکر به طور کامل حذف کنیم، شکر سفید به دست می‌آید که البته در همان وهله اول سفید نیست. ولی با روش‌هایی به رنگ سفید درآورده می‌شود! این روش‌ها عبارتند از: استفاده از برخی مواد شیمیایی که باعث تغییر رنگ می‌شوند مثل: دی اکسید گوگرد، فسفریک اسید، کلسیم هیدروکسید و…
شکر سفید آنزیم خون را را تغییر می‌دهد و کبد را چرب و غلظت خون را تشدید می‌کند.
شکر قهوه‌ای که در کارخانه‌ها اغلب تهیه می‌شود، با افزودن مواد شیمیایی، بسیاری از خواص برآمده از ملاس خود را از دست می‌دهد. نکته جالبی که در رابطه با تفاوت طبرزد با شکر قهوه‌ای وجود دارد این است که وقتی شکر قهوه‌ای در آب حل می‌شود رنگ آب تغییر خواهد کرد اما با حل شدن شکر سرخ در آب تغییر رنگ واضحی ایجاد نخواهد شد.
نکته بسیار مهم دیگری که در رابطه با این دو نوع وجود دارد، به کالری و ارزش غذای آنها مربوط می‌شود. شکر سرخ کالری کمتری نسبت به شکر قهوه‌ای دارد اما ارزش غذایی آن به علت حفظ مواد معدنی و ویتامینی، بالاتر است.
علاوه بر این موارد، ساکاروز موجود در شکر سرخ کمتر از شکر قهوه‌ای و سفید است. این نوع شکر طعم فوق العاده‌ای دارد تا جایی که تقریباً شبیه طعم عسل است.
۸ خاصیت شگفت انگیز شکر سرخ که باید بدانید
۱_ پیشگیری از پوکی استخوان:
این ماده غذایی به دلیل داشتن کلسیم، گزینه‌ای بسیار عالی برای استحکام و تقویت استخوان‌ها محسوب می‌شود. جالب است بدانید در گذشته برای دریافت خواص شکر سرخ، انواع مغزها را به وسیله آن کمی شیرین می‌کردند تا خواص مطلوبی از آن دریافت کنند. این روش برای کودکانی که تمایل به مصرف مغزها ندارند راهکار بسیار خوبی است.
۲_ رشد نوزادان و کودکان:
نوزادان و کودکان برای رشد نیاز به انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی با استفاده از مواد غذایی متنوع را دارند. کلسیم یکی از مواد معدنی است که در شکر سرخ وجود دارد و برای استحکام استخوان‌ها ضروری است. با دریافت کلسیم در کودکان و نوزادان، روند رشد و قد کشیدن آنها به خوبی طی خواهد شد.
علاوه بر این موضوع، ممکن است گاهی نوزادان به دلیل مشکلات گوارشی کمی احساس ناراحتی کنند. با تغذیه آنها به کمک مقداری شکر سرخ و آب جوشیده‌ی ولرم شده، مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل‌پیچه، یبوست و دل‌درد آنها رفع خواهد شد.
۳_افزایش میل جنسی:
یکی از راهکارهای موثر برای تقویت قوای جنسی، دریافت مواد غذایی مفید و موثر بر آن است. شکر سرخ به دلیل داشن مواد معدنی و ویتامینی، می‌تواند سبب افزایش میل جنسی شود.
۴_رفع کم خونی:
درمان کم خونی راهکارهای خوراکی زیادی دارد. کم خونی ناشی از فقر آهن با دریافت روزانه آهن کنتل می‌شود. یکی از ترکیبات موجود در طبرزد آهن است که برای دریافت مقدار متعادل، از آن می‌توان استفاده کرد.
۵_گرفتگی صدا:
برای اینکه بتوان گرفتگی صدا را رفع کرد، فقط کافی است مقدار یک قاشق چایخوری از شکر سرخ را داخل آب ولرم حل کرد و نوشید. این ترکیب به خوبی به باز شدن صدا کمک می‌کند.
۶_درمان سرماخوردگی و آنفولانزا:
یکی از بهترین راهکارهایی که برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا وجود دارد، نوشیدن مایعات و دمنوش‌های طبیعی و گرم است. از عوارض اذیت کننده این دو بیماری می‌توان به خشکی گلو اشاره کرد.
برای رفع آن فقط کافی است به دمنوش‌هایی که استفاده می‌شود، مقداری شکر سرخ اضافه کرد. حتی مصرف آن به رفع گرفتگی گلو که ناشی از التهابات ایجاد شده است، کمک می‌کند.
۷_سلامت قلب و عروق:
یکی از ترکیباتی که در این ماده خوراکی وجود دارد، پتاسیم است. طبق تحقیقات انجام شده این ماده معدنی برای تعادل املاح، الکترون‌ها و مایعات بسیار ضروری است. حتی سلامت قلب و عروق نیز بسته به دریافت این ماده معدنی است.
از شکر سرخ به عنوان منبعی برای دریافت پتاسیم می‌توان استفاده کرد اما بیماران مبتلا به دیابت و حتی فشار خون بالا باید در رابطه با مصرف آن از متخصص خود جویا شوند. زیرا قند بالایی دارد و باید احتیاط در مصرف آن را جدی گرفت.
۸_درمان یبوست:
یکی از بدترین اختلالات گوارشی که وجود دارد، یبوست است. برای درمان اغلب راهکارهای طبیعی توصیه می‌شوند که یکی از آنها مصرف مقداری شکر سرخ است. البته این موضوع به دلیل فیبر و ملاس موجود در آن تاثیرگذار است.
شکر سرخ چگونه دردهای قاعدگی را تسکین می‌دهد؟
این شکر به دلیل دارا بودن درصد بالای پتاسیم به شل شدن عضلات از جمله عضله رحم در دوران قاعدگی بسیار کمک می‌کند. پتاسیم مانع انقباضات رحمی و گرفتگی‌های قاعدگی در همچنین گرفتگی عضلات در این دوران می‌شود. چنانچه شکر سرخ را روزانه با چای نعناع و یا چای زنجبیل و در آخر چای سبز مصرف کنید به عنوان درمان قاعدگی به آسانی جایگزین داروهای شیمیایی موجود در بازار می‌شود .
شکر سرخ، شکری که باعث لاغری می‌شود
از آنجا که یکی از خواص شکر سرخ دارا بودن درصد کالری پایین نسبت به شکر سفید می‌باشد در نتیجه آن را به راحتی و بدون هیچگونه نگرانی جایگزین قند و شکر مصرفی خود کنید. چرا که نه تنها طعم و عطر دلخواه شما را برآورده می‌کند بلکه موجب کاهش وزن و پیشگیری از چاقی می‌شود .
آیا مصرف شکر سرخ در دوران بارداری ممنوعیت دارد؟
بر عکس تمامی مواد و فواورده های گیاهی که تا به امروز مورد مطالعه قرار دادید، همگی آنها برای مصرف در دوران بارداری همچون خواص افسنطین، انیسون و ترنجبین ممنوع می‌باشد، اما در مقابل فواید شکر سرخ آن قدر زیاد می‌باشد که در دوران بارداری مصرف ان نه تنها ممنوع نمی‌باشد بلکه به دلیل ارزش تغذیه ای بالایی که دارد به خانم‌های باردار توصیه می‌شود.
شکر سرخ چگونه تهیه می‌شود؟
کشاورزان پس از کندن نیشکرها از مزارع به جدا کردن برگ و اضافات از ساقه آن می‌پردازند. سپس آنها را جمع آوری کرده و به داخل کارگاه می‌برند. در کارگاه نیشکرها را به درون دستگاه آبگیری ریخته و آب آنها را می‌گیرند.
آب حاصل از نیشکر را به مدت دو تا سه ساعت در دیگ‌های بزرگ مسی می‌جوشانند تا آب آن تبخیر شده و غلظت شیره نیشکر افزایش پیدا کند. برای آنکه شیره نیشکر سر نرود و ته نگیرد در هنگام جوشاندن آن را به طور مداوم هم می‌زنند.
برای تهیه شیره خالص باید ناخالصی‌هایی را که روی سطح آن جمع می‌شود خارج کنند. البته این ناخالصی‌ها دور نمی‌ریزند و در جای دیگری کاربرد دارند. پس از چند ساعت حرارت دیدن، شکر سرخ که تقریباً از نظر ظاهری شبیه حلواست آماده شده است.
پس از جامد شدن آن را به قسمت‌های کوچکتری تقسیم کرده و آماده مصرف می‌کنند. از پخت شیره نیشکر برای تهیه شکر سرخ چند محصول جانبی نیز بدست می‌آید که مصارف خوراکی دارند. لازم به ذکر است برای تهیه شکر سرخ مرغوب به شکرپزی باتجربه و ماهر نیاز است که دقت کافی را داشته و کاملاً به فوت و فن این کار آشنا باشد.
خواص شکر سرخ در روایات و طب سنتی
طبرزد (تبرزد)، آن‌طور که در کتاب «المصباح» آمده است، جایی بوده است در ایران قدیم که در آنجا شکر را از نیشکر استخراج می‌کردند و شکر سرخ به دست می‌آوردند. به همین دلیل، چنین شکری در گذشته‌ها، به شکر طبرزد معروف بوده است؛ یعنی شکری که هنوز دست‌کاری نشده و به بیان امروزی، ملاس خود را حفظ کرده است.
به فرموده امام رضا (ع): ((شکرِ طبرزد، بلغم را به‌کلی از میان می‌برد.))
{الکافی، ج ۶، ص ۳۳۳، ح ۴؛ بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۲۹۷، ح ۱}
_درمان‌کننده التهابات معده و دردهای شکم
_کمک به استحکام مفاصل و استخوان‌ها و تأخیر در روند پیری زودرس
_برطرف‌کننده سودا
_درمان ریه خشک
_مؤثر در درمان سرماخوردگی
_برطرف‌کننده گرفتگی صدا و بازکننده گلو
_ضد نفخ و ملین و داروی مناسب برای درمان خانگی یبوست
_بهترین گزینه قند و کالری برای مادران باردار و افراد تحت رژیم لاغری
_شادابی و جوان‌سازی پوست
_دارویی مؤثر برای تقویت قوای جنسی
_تقویت‌کننده کبد، پاک‌سازی خون و درمان کم‌خونی
_درمان سرفه، سرماخوردگی و التهاب معده
_خون‌ساز و تصفیه‌کننده خون
_رفع خستگی
_تقویت‌کننده قلب، اعصاب و سیستم ایمنی بدن
_رفع گرمی دهان و زبان و التهابات لثه
_پاک‌کننده کبد
کاربرد و نحوهٔ مصرف شکر سرخ
کشت نیشکر در ایران به دوران قبل از ساسانیان می‌رسد. اکنون کشت نیشکر در خوزستان و استان‌های شمالی به‌خصوص مازندران به دلیل داشتن زمین‌های مرغوب و حاصلخیز و آب فراوان، انجام می‌گیرد. هر ساله جشنواره‌هایی نیز در این زمینه برگزار می‌شود که می‌تواند برای گردشگران جذاب و دیدنی باشد. همچنین باعث رونق کسب‌وکار و ایجاد انگیزه برای مردم محلی می‌شود.
از شکر سرخ به‌جای قند همراه با چای استفاده می‌شود.
انواع کیک و شیرینی و مربا را می‌توان با شکر سرخ تهیه کرد.
از ناخالصی‌هایی که از روی شیره نیشکر گرفته شده کره محلی تولید می‌کنند.
همچنین در صاف‌کردن عسل طبیعی نیز از این ناخالصی‌ها استفاده می‌شود.
“کف” محصول جانبی به‌دست‌آمده از شیره نیشکر است که آن را همراه با نان در صبحانه مصرف می‌کنند.
“روشکر” نیز محصول دیگری است که از پخت شیره به دست می‌آید و در تهیه شربت از آن استفاده می‌کنند.
مضرات شکر سرخ
با وجود تمامی مزایا و فوایدی که برای شکر سرخ مطرح کردیم، این شکر مضراتی نیز دارد که البته از انواع سفید و قهوه‌ای آن کمتر است.
شکر سرخ حاوی مقدار زیادی قندهای ساده است که به‌راحتی قند خون را بالا می‌برد. این موضوع برای افرادی که دیابت دارند خطرناک است و مصرف آن برای افراد سالم نیز در درازمدت باعث ایجاد بیماری دیابت خواهد شد. مصرف بیش اندازه این شکر ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را نیز افزایش می‌دهد. این شکر به‌تدریج کلسترول بد خون را زیاد می‌کند.
با اینکه طبرزد کالری کمتری نسبت به شکر سفید و قهوه‌ای دارد؛ اما باز هم کالری آن بالاست و مصرف زیاد آن باعث چاقی و اضافه‌وزن خواهد شد.
ترکیبات اسیدی به وجود آمده در اثر مصرف شکر سرخ به دندان‌ها آسیب می‌رساند و مینای دندان را از بین برده و دندان‌ها را می‌پوساند.
این شکر در صورت استفاده زیاد باعث بروز التهاباتی در بدن می‌شود که منجر به بیماری انسداد ریه خواهد شد.
در کل بهتر است مصرف هر گونه قند و شکر را محدود کرده به دنبال جانشین‌های سالم‌تر آنها مانند عسل و شیره میوه‌هایی مثل توت و انگور باشید.
جمع‌بندی
شکر سرخ نوعی شکر طبیعی و تصفیه نشده است که از گیاه نیشکر استخراج می‌شود. این شکر نسبت به انواع شکر سفید و شکر قهوه‌ای کالری کمتر و مواد معدنی بیشتری دارد.
این شکر خون‌ساز است؛ چون آهن، فولات و ویتامین B6 دارد. فیبر بالا و لیگنان موجود در آن می‌تواند قند خون را تا حدودی کنترل نماید. طبرزد هم چنین حاوی برخی آنتی‌اکسیدان‌هاست جلوی التهابات مزمن بدن را می‌گیرند. تقویت اعصاب، رفع خستگی و نشاط بیشتر از فواید مصرف شکر سرخ است. این شکر هم چنین برای تقویت استخوان هم مفید است.
برای استفاده از خواص شکر سرخ، می‌توانید آن را به‌صورت خام، بوداده شده، پودر شده یا هبه شده به غذاها، نوشیدنی‌ها یا آجیل‌های خود اضافه کنید. البته باید توجه داشت که شکر سرخ همچنان حاوی مقادیر زیاد قند و پر کالری است و باید با مقدار مناسب و در قالب یک رژیم غذایی متعادل مصرف شود.
همچنین شما می توانید با مصرف کنجی بار آبیش علاوه بر خواص شکر سرخ از خواص شگفت انگیز عسل و کنجد نیز بهره مند شوید.
آبیش و سلامتیش