در حال حاضر کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان بزرگسالان است. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که علت اصلی ابتلا به این بیماری، رژیم غذایی نادرست و عدم تحرک کافی است. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید این بیماری با نام بیماری خاموش نیز معروف شده است؛ زیرا تشخیص آن فقط با بررسی نتایج آزمایش‌های پزشکی امکان‌پذیر است. اگر شما هم دوست دارید اطلاعات بیشتری درباره دلایل ابتلا به این بیماری به دست بیاورید؛ با ما همراه شوید. ما در ادامه به بررسی مهم‌ترین عواملی که می‌تواند باعث بروز بیماری کبد چرب شود، خواهیم پرداخت.
هشت عامل ابتلا به بیماری کبد چرب را بیشتر بشناسید!
قبل از بررسی عواملی که می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری کبد چرب باشند، بهتر است بدانید که این بیماری انواع مختلفی دارد. افراد مبتلا به این بیماری را می‌توان در دو دسته بیماران مبتلا به کبد چرب الکلی (AFLD) و کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) جای داد. البته باید در نظر داشته باشید که این دو دسته نیز شامل انواع مختلفی می‌شوند. بااین‌حال تشخیص نوع بیماری شما به نظر پزشک و بررسی جواب آزمایش‌هایتان بستگی دارد. اگر مدتی است که علائمی مانند خستگی مداوم، ضعف عمومی، گیجی، کاهش اشتها و درد در مرکز شکم را دارید؛ بهتر است برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده ابتلا به بیماری‌های کبدی باشند.
چاقی؛ مهم‌ترین دلیل ابتلا به کبد چرب
چاقی یا اضافه‌وزن یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به بیماری کبد چرب است. آمارهای جدید نشان می‌دهند که بیش از هفتاد درصد از افراد مبتلا به چاقی مزمن دچار این بیماری هستند. همان‌طور که می‌دانید اضافه‌وزن عامل بسیاری از بیماری‌ها است؛ بنابراین قبل از اینکه دچار مشکلاتی نظیر کبد چرب شوید؛ بهتر است به دنبال راهکارهایی برای کاهش وزنتان باشید. تغذیه سالم و ورزش‌کردن دو راه‌حلی هستند که برای کاهش وزن باید روی آنها تمرکز کنید؛ اما ارتباط چاقی با این بیماری چیست؟
وجود مقداری چربی در بافت کبد کاملاً طبیعی است؛ ولی زمانی که بیش از حدود ده درصد از وزن کبد را چربی تشکیل بدهد، آن وقت باید نگران شویم. به جز حجم زیاد چربی در بدن افرادی که دچار اضافه‌وزن هستند، مقاومت به انسولین نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز این بیماری شود. بدن افراد چاق مخصوصاً افرادی که در ناحیه شکمی اضافه‌وزن دارند، نسبت به انسولین از خود مقاومت نشان می‌دهد. این مسئله احتمال بروز بیماری‌های مرتبط با کبد را افزایش می‌دهد.
بیماری دیابت نوع دو
افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند در معرض خطر ابتلا به بیماری کبد چرب نیز قرار دارند. البته باید در نظر داشته باشید که این دو بیماری کاملاً از یکدیگر متفاوت هستند. بااین‌حال علت بروز هر دو بیماری یکی است. در هر کدام از این بیماری‌ها مقاومت بدن به انسولین باعث بروز علائم می‌شود. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ریسک ابتلا به بیماری دیابت نوع دو در افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی نیز بیشتر است.
چربی خون بالا
بیشتر افرادی که چربی خون بالایی دارند، به بیماری خود به چشم یک بیماری شایع و غیرخطرناک نگاه می‌کنند. درحالی‌که چربی خون می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های مختلفی مانند بیماری‌های مرتبط با کبد شود. همان‌طور که می‌دانید یکی از مهم‌ترین کارایی‌های کبد، تجزیه کلسترول است. زمانی که کلسترول خون افزایش پیدا می‌کند، عملکرد کبد نیز دچار مشکل می‌شود. همچنین تجمع چربی در اطراف کبد خود عامل بروز بیماری کبد چرب است.
فشارخون بالا
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود، فشارخون بالا است. فشارخون نتیجه تغذیه نامناسب، عدم تحرک کافی و… است. افراد مبتلا به فشارخون باید برای کنترل بیماری خود تحت‌نظر پزشک باشند. کنترل‌نشدن فشارخون باعث نارسایی‌های قلبی و بیماری‌های کبدی می‌شود.
نقش ژنتیک در ابتلا به کبد چرب
با اینکه بسیار از پزشکان یکی از دلایل بروز بیماری کبد چرب را ژنتیک می‌دانند؛ اما هنوز تحقیقات کاملی در این زمینه انجام نشده است. بااین‌حال نتایج برخی از تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که حدود سی درصد از چربی اطراف کبد به دلایل ژنتیکی به وجود می‌آید؛ بنابراین ریسک ابتلا به این بیماری در افرادی که اعضای خانواده‌شان نیز به آن مبتلا هستند، بیشتر است.
رژیم غذایی نامناسب
رژیم غذایی نامناسب باعث بروز انواع بیماری‌ها می‌شود. متأسفانه در حال حاضر بخش زیادی از افراد جامعه در مصرف فست‌فود، غذاهای سرخ شده و انواع شیرینی‌ها زیاده‌روی می‌کنند. مصرف این گونه مواد غذایی می‌تواند در آینده باعث ابتلا به بیماری‌های قلبی و کبدی شود. به شما پیشنهاد می‌کنیم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها در رژیم غذایی‌تان محصولات مفیدی مانند انواع میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و مواد غذایی حاوی فیبر را جایگزین فست‌فودها و سایر مواد غذایی ناسالم کنید.
الکل و کبد چرب
افراد الکلی بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی هستند. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم؛ بیماری کبد چرب به دو نوع الکلی و غیرالکلی تقسیم می‌شود. ریسک ابتلا به این بیماری در افراد الکلی به‌شدت بالاست. کبد در تجزیه الکل نقش به سزایی دارد. بااین‌حال زمانی که کبد الکل را تجزیه می‌کند، مواد مضری نیز تولید می‌شود که می‌تواند به سلول‌های کبد آسیب برساند.
بارداری
با اینکه ابتلا به کبد چرب در دوران بارداری نادر است؛ اما تعداد قابل‌توجهی از خانم‌ها ممکن است در دوران بارداری این بیماری را تجربه کنند. در حالت عادی اسیدهای چرب و تری گلیسیرید در کبد تجزیه می‌شوند؛ ولی زمانی که میزان چربی در خون افزایش پیدا می‌کند، کبد کارایی همیشگی خود را ندارد. در دوران بارداری نیز به دلایل مختلفی ممکن است میزان چربی خون افزایش یابد به همین دلیل بارداری می‌تواند در به‌وجودآمدن بیماری‌های مربوط به کبد نقش داشته باشد.
چند پیشنهاد تغذیه‌ای برای بهبود عملکرد کبد
استفاده از برخی مواد غذایی کمک ویژه‌ای به کبد شما خواهند کرد و آن را تصفیه می‌کنند:
- سبزیجات تازه و خام حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، فلاونوئید‌ها، فیبر و ویتامین‌های مفید برای جلوگیری از تجمع چربی در کبد هستند. از مؤثرترین این سبزی‌ها می‌توان به سیر، پیاز هویج و کلم، کاهو و ترب اشاره کرد.
- نوشیدن قهوه مقاومت بدن به انسولین را کاهش می‌دهد و از سخت‌شدن بافت کبد (فیبروز) جلوگیری می‌نماید.
- گوگرد موجود در سیر، باعث پیشرفت تولید آنزیم‌های سم‌زدا در کبد می‌شود. هم چنین سیر کلسترول بد را کاهش می‌دهد و قند خون را نیز کنترل می‌کند.
- آب لبو حاوی پتاس، فسفر، منگنز، آهن و رسولین است که فشار خون را کاهش داده و درمان کبد چرب است.
- سرکه سیب التهاب کبد را کاهش داده، وزن را کم می کند و در کاهش تجمع چربی در کبد موثر است.
- لیموترش نیز آنتی‌اکسیدانی قوی است که کبد را سم‌زدایی کرده و التهابات آن را کم می‌کند.
- شربت زعفران هم خواص زیادی دارد که یکی از آنها کمک به بهبود عملکرد کبد است.
- شما می‌توانید با اجتناب از قندهای مصنوعی و الکل به سالم ماندن کبد خود کمک بزرگی کنید.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به کبد چرب
تجمع چربی در سلول‌های کبد، بیماری کبد چرب را به وجود می‌آورد که عملکرد این عضو حیاتی را به مخاطره می‌اندازد. برای پیشگیری از این بیماری، باید به موارد زیر توجه نمایید
- مصرف غذاهای سالم، کم‌چرب و کم قند و بیشتر سبزیجات و میوه‌ها به حفظ سلامتی کبد کمک می‌کند. برخی خوراکی‌های خاص که قبلاً به آنها اشاره کردیم نیز تأثیرات مثبتی بر عملکرد کبد خواهند داشت. همچنین باید مصرف غذاهای پرچرب و خوردن غذاهای ناسالم مانند چیپس، شکلات، شیرینی، نوشابه و آبمیوه‌های حاوی شکر را به حداقل برسانید.
- ورزش منظم و تحرک بیشتر به حفظ سلامتی کبد کمک می‌کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا، ورزش‌های هوازی و تمرینات مقاومتی می‌توانند عملکرد کبد را بهبود دهند.
- افراد چاق معمولاً بیشتر در معرض خطر کبد چرب هستند. کاهش وزن به‌وسیله تغذیه سالم و ورزش منظم می‌تواند به حفظ سلامتی کبد کمک کند.
- مصرف الکل فشار و آسیب زیادی را به کبد وارد می‌کند. بهتر است مصرف الکل را به حداقل برسانید یا به طور کامل آن را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
- مصرف خودسرانه برخی داروها به کبد آسیب‌زده و باعث تجمع چربی در کبد می‌شود. بهتر است هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
- اگر دارای بیماری‌های زمینه‌ساز کبد چرب هستید (چاقی، دیابت، فشارخون بالا و یا سایر بیماری‌های ذکر شده)، بهتر است همیشه تحت‌نظر پزشک باشید و به توصیه‌های او عمل کنید.
در آخر
ابتلا به کبد چرب دلایل مختلفی دارد. چربی خون، فشارخون، عدم تحرک، چاقی، مصرف الکل و بارداری از جمله عواملی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها به‌خصوص بیماری‌های کبدی شوند. همچنین نباید نقش ژنتیک را در بروز بیمارهای مرتبط با کبد نادیده گرفت. بااین‌حال شما می‌توانید با ورزش‌کردن و مصرف مواد غذایی سالم تا حدود زیادی از بروز بیماری‌ها پیشگیری کنید.