دیابت بیماری است که زمانی رخ می‌دهد که گلوکز خون شما که قند خون نیز نامیده می‌شود، بسیار بالا باشد. گلوکز خون منبع اصلی انرژی شماست و از غذایی که می‌خورید به دست می‌آید. انسولین، هورمونی که توسط لوزالمعده ساخته می‌شود، به گلوکز غذا کمک می‌کند تا به سلول‌های شما برسد تا برای انرژی استفاده شود. گاهی اوقات بدن شما انسولین کافی یا هیچ انسولینی تولید نمی‌کند یا به‌خوبی از انسولین استفاده نمی‌کند. سپس گلوکز در خون شما باقی می‌ماند و به سلول‌های شما نمی‌رسد. با گذشت زمان، داشتن بیش از حد گلوکز در خون می‌تواند باعث مشکلات سلامتی شود. اگرچه دیابت هیچ درمانی ندارد، اما شما می‌توانید برای پیشگیری از دیابت و حفظ سلامت خود اقداماتی انجام دهید .
گاهی اوقات افراد دیابت را “یک لمس قند” یا “دیابت مرزی” می‌نامند. این عبارات نشان می‌دهد که فردی واقعاً دیابت ندارد یا یک مورد کمتر جدی دارد، اما هر مورد دیابت جدی است.
انواع مختلف دیابت چیست؟
شایع‌ترین انواع دیابت عبارت‌اند از دیابت نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری.
دیابت نوع ۱
اگر دیابت نوع ۱ دارید، بدن شما انسولین نمی‌سازد. سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های پانکراس که انسولین می‌سازند حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. دیابت نوع ۱ معمولاً در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می‌شود، اگرچه ممکن است در هر سنی ظاهر شود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای زنده‌ماندن باید هر روز انسولین مصرف کنند.
دیابت نوع ۲
اگر دیابت نوع ۲ دارید، بدن شما انسولین را به‌خوبی تولید یا استفاده نمی‌کند. شما می‌توانید در هر سنی، حتی در دوران کودکی، به دیابت نوع ۲ مبتلا شوید. بااین‌حال، این نوع دیابت بیشتر در افراد میان‌سال و مسن رخ می‌دهد. نوع ۲ شایع‌ترین نوع دیابت است.
دیابت بارداری
دیابت بارداری در برخی از زنان در دوران بارداری ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات، این نوع دیابت پس از تولد نوزاد از بین می‌رود. بااین‌حال، اگر دیابت بارداری داشته‌اید، شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده دارید. گاهی اوقات دیابت تشخیص‌داده‌شده در دوران بارداری در واقع دیابت نوع ۲ است.
انواع دیگر دیابت
انواع کمتر رایج عبارت‌اند از دیابت مونوژنیک که شکل ارثی دیابت است و دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک پیوند خارجی .
دیابت چقدر شایع است؟
تا سال ۲۰۱۵، ۳۰٫۳ میلیون نفر در ایالات متحده، یا ۹٫۴ درصد از جمعیت، دیابت داشتند. بیش از ۱ نفر از هر ۴ نفر از آنها نمی‌دانستند که به این بیماری مبتلا هستند. دیابت از هر ۴ نفر بالای ۶۵ سال یک نفر را مبتلا می‌کند. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد در بزرگسالان دیابت نوع ۲ است.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند؟
اگر ۴۵ سال یا بالاتر، سابقه خانوادگی دیابت یا اضافه‌وزن دارید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر است. عدم فعالیت بدنی، نژاد، و برخی مشکلات سلامتی مانند فشارخون بالا نیز بر شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ تأثیر می‌گذارد. همچنین در صورت ابتلا به‌پیش دیابت یا دیابت بارداری در دوران بارداری، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر است. درباره عوامل خطر دیابت نوع ۲ بیشتر بدانید .
افراد مبتلا به دیابت چه مشکلاتی برای سلامتی دارند؟
با گذشت زمان، گلوکز خون بالا منجر به مشکلاتی مانند
- بیماری قلبی
- سکته
- بیماری کلیوی
- مشکلات چشمی
- بیماری دندان
- آسیب عصبی
- مشکلات پا
سبک زندگی سالم برای پیشگیری از دیابت
یک سری بایدونبایدها وجود دارد که جلوی ابتلای ما به مرض قند را می‌گیرد و می‌توان با رعایت آنها قند خون را کنترل کرد.
یکی از این اصول، نگه‌داشتن وزن در محدوده سلامتی است. چاقی و اضافه‌وزن می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون و بروز دیابت شود. شما می‌توانید از طریق داشتن رژیم غذایی مناسب و انجام حرکات ورزشی صحیح وزن خود را کنترل کرده و از بروز چاقی مفرط جلوگیری نمایید.
تغذیه سالم و متنوع شامل میوه، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، گوشت کم‌چرب و لبنیات کم‌چرب است که می‌تواند به پیشگیری از دیابت کمک کند.
مصرف کربوهیدرات‌های با کیفیتی مانند نان سبوس‌دار، آرد کامل، برنج قهوه‌ای، ماکارونی کامل و حبوبات می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند. هم چنین کیفیت غذای شما را بهبود می‌بخشد.
انجام منظم ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، بدنسازی و تمرینات مقاومتی می‌تواند به کنترل سطح قند خون و پیشگیری از دیابت کمک کند.
استرس می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود؛ بنابراین، تمرینات روانی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کنترل استرس و درنتیجه کنترل قند خون کمک کنند.
در پایان حتی اگر مشکل جسمانی هم ندارید بهتر است دست‌کم سالی یک‌بار توسط پزشک چکاپ شوید و آزمایش خون بدهید. بررسی منظم شاخص‌های قند خون کمک بزرگی به پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری است.
مشخصات رژیم غذایی صحیح برای پیشگیری از دیابت
از مواد غذایی باکیفیت استفاده کنید. مواد غذایی مانند میوه، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، گوشت کم‌چرب و لبنیات کم‌چرب خطر بروز دیابت را کاهش می‌دهد.
کربوهیدرات‌های باکیفیت را جایگزین نان و آرد سفید و برنج سفید کنید. کربوهیدرات‌هایی مثل نان و برنج قهوه‌ای و سبوس‌دار مانند نان سبوس‌دار، آرد کامل، برنج قهوه‌ای، ماکارونی کامل و حبوبات قند خون را بی‌رویه بالا نمی‌برند.
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند میوه‌ها، سبزیجات، گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات به حفظ سلامتی بدن و پیشگیری از دیابت کمک می‌کند.
مواد غذایی حاوی فیبر مانند سبزیجات، حبوبات و غلات بسیار مفید هستند و به کاهش خطر بروز بیماری‌های مختلف مانند بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت کمک می‌کنند.
مصرف مواد غذایی با چربی کم مانند ماهی، گوشت کم‌چرب و لبنیات کم‌چرب قند خون را کنترل کرده و از بروز دیابت پیشگیری می‌کنند.
آب کافی نیز برای حفظ سلامتی بدن بسیار مهم است. باید روزانه حداقل ۸-۱۰ لیوان آب مصرف کنید.
مصرف مواد غذایی مانند شکر و انواع قندهای مصنوعی، نمک و چربی باید تاحدامکان محدود شود. این مواد غذایی خطر بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت را افزایش می‌دهند.
هم چنین بهتر است وعده‌های غذایی خود را به طور منظم مصرف کنید تا از افت ناگهانی قند خون و گرسنگی زیاد جلوگیری کنید. افت قند خون شما را مجبور به مصرف مواد قندی بیشتر و قدم‌زدن به سمت دیابت می‌کند.
مواد غذایی که برای پیشگیری از دیابت به کار می‌روند
تأثیر برخی مواد خوراکی در کنترل و پیشگیری از دیابت به اثبات رسیده است. استفاده از این مواد برای بیماران دیابتی و کنترل قند خون آنها نیز می‌تواند مفید باشد.
دارچین به پیشگیری از دیابت کمک می‌کند
دارچین یکی از ادویه‌های معروف در جهان است. این ادویه طعم فوق‌العاده‌ای به غذاها و کیک و شیرینیجات می‌بخشد. اما باید بدانید که دارچین خواص درمانی فوق‌العاده‌ای نیز دارد. این ادویه حاوی ترکیبات بیولوژیک فعالی است که برای کنترل قند خون در دیابتی‌ها مؤثر عمل می‌کنند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند که مصرف چند گرم دارچین در روز می‌تواند به کنترل قند خون و همچنین کاهش کلسترول بد خون کمک کند. این ادویهٔ معطر همچنین باعث افزایش کلسترول خوب خون می‌شود.
پیاز و سیر
سیر از سبزی‌هایی است که تاریخی بسیار کهن دارد. این گیاه حداقل ۳ هزار سال در طب چین کاربرد داشته است.
پیاز نیز یکی از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی است که از هزاران سال قبل به‌عنوان طعم‌دهنده غذاها و همچنین دارو از آن استفاده می‌شود. ترکیبات فعال گوگردی مانند آلیل پروپیل دی سولفید موجود در پیاز و اکسید آلیل دی سولفید موجود در سیر نقش اصلی را در کاهش قند خون دارند.
پیاز و سیر باعث افزایش میزان انسولین در خون می‌شوند. هر چقدر مصرف این مواد بیشتر باشد، قند خون بیشتر کاهش می‌یابد. مصرف قرص‌های سیر به میزان ۲۴۰۰ میلی‌گرم در روز به مدت ۳ ماه، قند خون را مختصراً کاهش می‌دهد.
مصرف شنبلیله برای پیشگیری از دیابت
اگر شما مبتلا به دیابت هستید به سبزی معطر شناخته شده برای همهٔ ایرانی‌ها ارتباط بیشتری داشته باشید. شنبلیله که به‌صورت آرد نیز وجود دارد به بهبود تحمل گلوکز کمک کرده و به‌این‌ترتیب باعث کاهش قند و کلسترول خون می‌شود. می‌توانید از تخم شنبلیله هم برای کنترل قند خونتان استفاده کنید. در این صورت می‌توانید آنها را قبل از مصرف در آب خیس و با شکم‌خالی میل کنید.
خیار تلخ
این میوه شبیه کدوی زگیل دار است و در نواحی گرمسیر مانند آمازون، آفریقای شرقی و آسیا رشد می‌کند و در آمریکای جنوبی به‌عنوان غذا و دارو کشت می‌شود. میوه تازه آن به رنگ سبز است که با رسیدن به رنگ نارنجی – زرد تبدیل می‌شود.
تمام قسمت‌های این میوه بسیار تلخ است. میوه خیار تلخ حاوی ماده‌ای شبیه انسولین است و مصرف روزانه حدود ۶۰ گرم شیره این گیاه به کاهش مختصر قند خون منجر می‌شود.
زنجبیل
زنجبیل یک ادویهٔ فوق‌العاده و خوش‌عطر و طعم است که در تهیهٔ غذاها و شیرینیجات استفاده می‌شود. این ادویه برای دیابتی‌ها نیز مفید است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف روزانه ۳ گرم از این ادویه (به‌صورت کپسول) به تنظیم کلسترول، کنترل قند و وزن افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک می‌کند. اگر علاقه‌ای به مصرف کپسول زنجبیل ندارید می‌توانید روزانه دو فنجان چای زنجبیل برای پیشگیری از دیابت بنوشید. البته حواستان باشد که مصرف زنجبیل زیاد برای افرادی که از فشارخون بالا رنج می‌برند توصیه نمی‌شود. می‌توانید به شیر یا چای معمولی نیز کمی پودر زنجبیل اضافه کنید.
زردچوبه و پیشگیری از دیابت
زردچوبه یک طلای خوراکی است که در تهیهٔ غذاها به‌وفور استفاده می‌شود. این ادویه به کاهش قند خون کمک می‌کند. زردچوبه یک مادهٔ ضدالتهاب و حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که برای سلامت قلب مفید و به کاهش وزن کمک می‌کند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند که زردچوبه برای افرادی که از اختلالات مربوط به کلیه‌ها رنج می‌برند نیز مفید است. زردچوبه یک افزودنی مناسب برای غذاهای شور است و مکمل‌های آن نیز وجود دارد
گیاه جینسینگ
از قرن‌ها پیش از جینسینگ به‌عنوان یکی از معروف‌ترین داروهای گیاهی استفاده می‌شود. این گیاه حساسیت سلول‌ها به انسولین را افزایش داده و عوارض ناشی از دیابت را کاهش می‌دهد. جینسینگ در سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها که یکی از عمده مشکلات دیابتی‌هاست نقش مؤثری دارد. می‌توانید از کپسول‌های این گیاه و یا چای آن برای پیشگیری از دیابت استفاده کنید.
جمع‌بندی
دیابت بیماری است که با بالارفتن سطح قند خون به علت کمبود انسولین یا عملکرد نامناسب آن به وجود می‌آید. به نظر می‌رسد این بیماری تا حدودی زمینه ارثی داشته باشد. اما می‌توان با رعایت نکاتی در سبک زندگی از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
داشتن تغذیه سالم، تحرک کافی و منظم، جلوگیری از چاق شدن و کنترل استرس از راه کارهای پیشگیری از دیابت به شمار می‌روند.
در این مقاله درباره انواع مواد غذایی که به کنترل قند خون کمک می‌کنند توضیح داده‌ایم. رژیم غذایی صحیح تا حد زیادی جلوی دیابت را می‌گیرد.