کلمه ارگانیک به چه معناست؟ منظور از محصول ارگانیک چیست؟ معانی تعریف شده برای کلمه ارگانیک بر اساس کاربرد آن به‌عنوان صفت یا اسم یا محصولات ارگانیک بیان می‌شود و برای هر یک، مثال ارائه می‌شود.
ریشه این لغت به زبان انگلیسی میانه بازمی‌گردد. کلمه یونانی به لاتین: (organikos) در دهه ۱۵۱۰ میلادی به معنای عضو یا ابزار به‌کاررفته است.
معنای آن به‌عنوان “موجودات زنده ارگانیزه” نخستین‌بار در سال ۱۷۷۸ میلادی ثبت شده است.
معنای آن به‌عنوان “به‌دور از کود و آفت‌کش شیمیایی در سال ۱۸۳۱ میلادی به ثبت رسیده است.
ماده ارگانیک در خاک توسط کرم‌های خاکی شکسته می‌شود.
خاکی که به لحاظ ماده ارگانیک قوی باشد، مواد مغذی بیشتری تولید می‌کند.
اُرگانیک به معنی آلی است و شامل محصولاتی می‌شود که تولید آن‌ها با استفاده از ترکیبات آلی و معدنی در طبیعت صورت‌گرفته است. در تولید این محصولات در صورت ضرورت از کود و سم نیز استفاده می‌شود؛ اما تنها بخش کمی از ترکیبات کود و سم اجازه استفاده در کشت ارگانیک را دارا هستند.
سموم مورداستفاده معمولاً طبیعی است و خاصیت پیشگیری‌کننده از بیماری و افزایش‌دهنده مقاومت گیاه را دارد و کودهای استفاده شده معدنی است. ضمن اینکه در صورت استفاده از سم و کود باید زمانی سپری شود تا باقیمانده این ترکیبات در گیاه به حد مجاز برسد.
استاندارد محصولات ارگانیک چیست؟ واقعیت این است که استاندارد ارگانیک برای هر کشوری متفاوت است. اگر بخواهیم، یک تعریف کلی از ارگانیک بیان کنیم، یک محصول را محصول ارگانیک می‌نامیم اگر از زمان تولد تا فروش از هیچ ماده یا روش غیرطبیعی در آن استفاده نشده باشد. ما در این مقاله محصولات ارگانیک به طور کامل شرح خواهیم داد.
کشاورزی ارگانیک دوستدار طبیعت
کشاورزی ارگانیک چیست؟ این روش توجه زیادی به طبیعت دارد. این نوع کشاورزی به معنی استفاده کمتر از مواد شیمیایی در زمین مانند کودهای مصنوعی (شیمیایی) است که می‌توانند آبراه‌ها را آلوده کنند. عدم استفاده از مواد شیمیایی حیات‌وحش و تنوع زیستی بیشتر رو به وجود می‌آورد و حفظ می‌کند.
علاوه بر اینها عدم وجود داروهای دامپزشکی مثل آنتی‌بیوتیک‌ها در پرورش دام و دوری از اصلاح ژنتیکی یکی دیگر از مزایای کشاورزی ارگانیک محسوب می‌شود. همچنین کشاورزی ارگانیک می‌تواند مزایایی برای رفاه حیوانات هم دارد، به‌طوری‌که فضایی برای حیواناتی که نیازمند نگهداری در وضعیت‌های طبیعی‌تر و آزادتری هستند، ایجاد می‌کند.
برچسب ارگانیک چیست؟
به دنبال برچسب‌هایی مثل انجمن خاک ( Soil Association) باشید. این استانداری عالی برای برچسب‌زنی ارگانیک است. در قوانین اتحادیه اروپا غذاهای ارگانیک نیاز به تأیید سازمان صدور گواهینامه ارگانیک دارند که بازرسی‌های منظم را برای حصول اطمینان از این که مواد غذایی از یک مجموعه سخت مقررات دقیق مربوط به روش‌های تولید و برچسب‌زدن برخوردار هستند، انجام می‌شود.
شرایط گرفتن برچسب ارگانیک چیست؟ برای اینکه محصولی با عنوان ارگانیک برچسب شود، حداقل باید ۹۵% مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها از گیاهان یا حیوانات تولید شده ارگانیک باشد.
ازآنجایی‌که بعضی از مواد به‌صورت ارگانیک در دسترس نیستند، استفاده از لیستی از مواد غذایی غیرارگانیک به‌صورت مشخص اعلام شده و استفاده از آن‌ها مجاز است، بااین‌حال استفاده از تمام‌رنگ‌های مصنوعی و شیرین‌کننده‌ها در مواد غذایی ارگانیک ممنوع هستند.
دانشمندان در مورد محصولات ارگانیک چه می‌گویند؟
مواد غذایی ارگانیک دارای مواد مغذی بیشتری هستند، این ذهنیت در غالب افراد جامعه شکل‌گرفته است بااین‌حال دانشمندان کاملاً متقاعد نشده‌اند که ادعاهای سلامتی کاملاً درست است، زیرا تحقیقات انجام شده از نظر تراکم مواد مغذی نتایج پایداری نشان نداده است.
در سال ۲۰۰۹، گزارشی که توسط آژانس استاندارد مواد غذایی منتشر شد، نتایج تحقیقات و مطالعات قبلی را در مورد مزایای مواد مغذی محصولات ارگانیک و معمولی به طور خلاصه بیان کرده است.
مزیت محصولات ارگانیک چیست؟ نتیجه این گزارش این است که محصولات ارگانیک در مقایسه با معادل‌های غیرارگانیک مزایای سلامتی قابل‌توجهی را در بر ندارند.
اما تنها چیزی که قطعیت دارد این است که مواد غذایی ارگانیک نسبت به محیط‌زیست و دام‌ها کمتر مضر هستند و نسبت به غذاهای تولیدی معمولی سالم‌تر هستند، به همین دلیل تقاضا برای محصولات ارگانیک در حال افزایش است.
ناگفته نماند که شواهد زیادی مبنی بر وجود ویتامین‌ها، مواد معدنی و امگا ۳ بیشتر در محصولات ارگانیک وجود دارد؛ گرچه گاهی اوقات فقط تفاوت کمی وجود دارد.
یک بررسی سیستماتیک نشان داده که مقادیر بیشتری از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها در بعضی (اگرچه نه همه) از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک و همچنین مقادیر کمتری از ته‌مانده‌های سموم و فلزات سنگین وجود دارد.
باتوجه‌به گران‌بودن محصولات ارگانیک؛ چرا باید این محصولات را بخریم؟
مواد غذایی ارگانیک زمانی که مستقیم از یک کشاورز یا تولیدکننده، از بازار کشاورزان یا فروشگاه مزرعه خریداری می‌شوند، ارزان‌ترین هستند.
اما متأسفانه، اکثر ما نمی‌توانیم مستقیماً از تولیدکننده به مواد غذایی ارگانیک دسترسی داشته باشیم. عدم دسترسی سریع باعث می‌شود که قیمت محصولات ارگانیک نسبت به معادل اصلی غیرارگانیک موجود در سوپرمارکت‌ها تفاوت چشمگیری داشته باشد.
اگر مشکل بودجه دارید؛ اما دوست دارید غذای ارگانیک بیشتری بخرید، باید بدانید که برخی از محصولات ارگانیک قیمت کمتری نسبت به محصولات غیرارگانیک اعلا دارند.
ممکن است به طرز خوشایندی سورپرایز شده باشید. می‌توانید لیست خرید رو اولویت‌بندی کنید. کالاهایی مانند آرد ارگانیک، شیر، نان و کره می‌توانند ارزان‌تر باشند، همان‌طور که محصول فصلی تازه مانند انواع سبزیجات مناسب برای سالاد و سایر گیاهان می‌توانند ارزان‌تر باشند.
اگر قیمت‌ها را مقایسه کنید، در واقع متوجه می‌شوید که بیشتر برندهای ارگانیک از معادل‌های معمولی خود ارزان‌تر هستند و اغلب در پیشنهاد ویژه قرار می‌گیرند.
علاوه بر تغذیه دلایل دیگری وجود دارد که مردم غذای ارگانیک را برای دوری از آفت‌کش‌ها و نگرانی‌های زیست‌محیطی انتخاب می‌کنند – مانند مزه. جنبش ارگانیک باعث بهترشدن خاک می‌شود و به نظر می‌رسد که در طولانی‌مدت، کشاورزی ارگانیک برای کیفیت کلی خاک بهتر است. فراموش نکنیم که مهم‌ترین عامل در رژیم غذایی شما، تا آنجا که به میوه و سبزیجات مربوط می‌شود، خوردن هر چه بیشتر و متنوع آن‌ها تا حد ممکن است.
خوردن ۱۰۰٪ مواد غذایی ارگانیک یک انتخاب سخت و یک‌قدم بلند برای رسیدن به‌سلامت کامل است، به‌خاطر داشته باشید که غذاهای سالم و مرغوب زیادی در اطراف ما وجود دارند که دارای گواهینامه ارگانیک نیستند – مانند ماهی‌های پرورشی، گوشت طبیعی (گوشت حیواناتی که در فضای باز و مراتع پرورش‌یافته است) و…
انواع محصولات ارگانیک چیست؟
بخش عمده مواد ارگانیک، محصولات کشاورزی هستند. در تولید بخشی از محصولات کشاورزی از مواد شیمیایی بیشتری استفاده می‌شود. ارگانیک بودن این دسته از محصولات از اهمیت بیشتری برخوردار است. فرآورده‌های دامی، نوشابه‌ها، کیک، کلوچه، پنبه و فیبر نیز چند نمونه از محصولات ارگانیک هستند. در ادامه چند نمونه از محصولات ارگانیک را بررسی خواهیم کرد.
گوجه‌فرنگی ارگانیک
استفاده از کودهای سبز و آلی به‌جای کودهای شیمیایی در فرایند تولید گوجه ارگانیک بسیار مهم است. رب گوجه‌فرنگی یکی از چاشنی‌های اساسی در غذاهای ایرانی است. رب ارگانیک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. گوجه‌فرنگی استفاده شده در رب باید به‌صورت ارگانیک تولید شده باشد.
معمولاً رب‌های شرکتی دارای مواد نگه دارنده هستند. اگر کشاورز و تولیدکننده رب را می‌شناسید، می‌توانید نسبت به خرید رب خانگی اقدام کنید. مزیت رب خانگی در این است که مواد نگه دارنده ندارد. دقت کنید، این محصول با فرایندی طبیعی و بهداشتی تهیه شود.
انگور ارگانیک
متأسفانه، در سال‌های اخیر بخشی باغداران ایرانی از سموم علف‌کش، ضد سرمازدگی، گوگرد و کودهای شیمیایی در باغ‌های انگور استفاده می‌کنند. هر چند هنوز باغدارانی وجود دارند که از کودهای غیرشیمیایی و روش‌های سنتی استفاده می‌کنند.
کشمش تیزابی یکی از فرآورده‌های انگور است که در تولید آن از مواد شیمیایی استفاده می‌شود. اما کشمش سبز و آفتابی معمولاً به‌صورت طبیعی تولید می‌شوند، مگر آن که در تولید آن‌ها از گوگرد استفاده شده باشد.
شیره انگور یکی از پرطرف‌دارترین فرآورده‌های انگور است. کیفیت این محصول به مواردی مانند نوع انگور و خاک‌آلود نبودن محصول بستگی دارد. در تولید شیره انگور ارگانیک باید از انگور ارگانیک استفاده شود.
خشکبار ارگانیک
خشک بار ارگانیک چیست؟ یک محصول خشکبار ارگانیک است، اگر میوه خشک شده ارگانیک باشد. همچنین در خشک‌کردن میوه باید از روش‌های طبیعی استفاده شده باشد. یکی از خشکبارهای پرمصرف گردوست. متأسفانه بعضی وقت‌ها مردم به‌جای خرید گردوی بی‌نظیر و ارگانیک ایرانی، گردو وارداتی می‌خرند. گاهی اوقات گردوهای وارداتی فاقد برچسب ارگانیک هستند.
فواید و ویژگی‌های محصولات ارگانیک چیست؟
مواد نگه دارنده در محصولات ارگانیک وجود ندارد، به همین دلیل محصولات ارگانیک تازه‌تر از محصولات غیرارگانیک هستند.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در محصولات ارگانیک بیشتر است، وجود آنتی‌اکسیدان‌ها خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش می‌دهد و به جوان ماندن شما کمک می‌کند.
معمولاً کیفیت و طعم محصولات ارگانیک بهتر از سایر محصولات است.
مطالعات نشان می‌دهد، استفاده از آفت‌کش‌ها خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. در تولید محصول ارگانیک از آفت‌کش استفاده نمی‌شود.
مصرف محصولات ارگانیک خطر ابتلا به بیماری‌های ناباروری، اختلالات عصبی و ضعف ایمنی بدن را کاهش می‌دهد.
این محصولات می‌توانند، برای افرادی که حساسیت به مواد افزودنی دارند، بسیار مفید باشند.
این محصولات برای تغذیه کودکان مناسب‌تر هستند.
کشاورزی ارگانیک باعث مدیریت بهتر خاک کشاورزی و مغذی ماندن آن می‌شود.
کشاورزی ارگانیک تأثیر مفیدی بر روی محیط‌زیست و جانداران طبیعت دارد.
چرا محصولات ارگانیک کمتر تولید و مصرف می‌شوند؟
در کشورهای مختلف درجه‌بندی‌های متفاوتی برای محصولات ارگانیک وجود دارد. این درجه‌بندی شامل
- صددرصد ارگانیک
- ارگانیک
- تولید شده با موادارگانیک
- غیرارگانیک
هست. البته در کشور ما دودسته بندی وجود دارد که شامل ارگانیک و درحال گذار است.
حال به این سؤال پاسخ دهیم که علت کاهش تولید محصولات ارگانیک چیست و چرا امروزه این قدر از کودهای شیمیایی در کشاورزی استفاده می‌شود؟
افزایش جمعیت نسبت به گذشته نیاز به محصولات کشاورزی و دامی را افزایش داده است. زمان آماده‌شدن محصولات ارگانیک طولانی است و این محدودیت زمانی نمی‌تواند پاسخگوی جمعیت روبه‌رشد باشد؛ بنابراین برای کم‌کردن این زمان و بالابردن سرعت تولید، از انواع کودها داروها و هورمون‌های شیمیایی در کشاورزی و دامپروری استفاده می‌شود.
استانداردهای محصولات ارگانیک چیست؟
هر کشور در زمینه تولید محصولات ارگانیک استانداردهای خاص خود را دارد که باید رعایت شوند. در کشور ما نیز استانداردهایی برای تولید این گونه محصولات سلامت‌محور وجود دارد.
اولین دستورالعمل آن است که زمین کشاورزی تا سه سال نباید در معرض کود و آفت‌کش‌های شیمیایی قرار گرفته باشد. چنین زمینی آماده کشت محصولات ارگانیک خواهد بود.
دومین دستورالعمل در خصوص محصولات دامی است. در این مورد حیوانات باید فقط از علوفه ارگانیک تغذیه کنند. هم چنین استفاده از آنتی‌بیوتیک و هورمون‌ها در درمان و نگهداری دام‌ها غیرمجاز است.
اهمیت محصولات ارگانیک برای مردم
محصولات ارگانیک در کشورهای اروپایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بیشترین تولیدکنندگان محصولات ارگانیک در دنیا در جنوب کشور فرانسه قرار دارند.
آلمان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده محصولات ارگانیک در اروپاست. در ایران نیز محصولات ارگانیک طرف‌داران خود را دارد. از تحلیل میزان کلمه ارگانیک در اینترنت متوجه شدیم، از سال ۱۳۸۹ به بعد توجه مردم ایران به مسئله ارگانیک افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است.
جمع‌بندی
منظور از محصول ارگانیک چیست؟ محصولات ارگانیک به مواد غذایی گفته می‌شود که در تمام مراحل رشد، برداشت، فراوری و بسته‌بندی سازگار با استانداردهای زیست‌محیطی و سلامت باشند. در تهیه این مواد نباید از هیچ‌گونه سم و کود شیمیایی، مهندسی ژنتیک، تابش مصنوعی و یا مواد نگه دارنده استفاده کرد. هم چنین کشاورزی و دامداری باید با روش‌های پایدار و اخلاقی اداره شود تا به حفظ تنوع زیستی کمک شود.
چنین محصولاتی فواید زیادی برای سلامتی بدن ما و محیط‌زیست اطرافمان دارند:
- حفظ کیفیت خاک، آب‌وهوا با کاهش آلودگی و گازهای گلخانه‌ای.
- حفظ سلامت گیاهان، حیوانات و انسان‌ها با کاهش مصرف سموم و مواد شیمیایی.
- حفظ تعادل زنجیره غذایی و تنوع زیستی با حمایت از گونه‌های بومی و مقاوم.
- حفظ سلامت روان و جسمان با افزایش لذت خوردن غذا و تقویت سیستم ایمنی.
برای خرید محصولات ارگانیک به برچسب‌ها و نشان‌های روی این محصولات دقت نمایید. برخی علامت‌ها روی محصولات مختلف نشان‌دهنده ارگانیک و قابل‌اعتماد بودن آنهاست:
- نشان گلبرگ سبز: نشان رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران برای محصولات کشاورزی و دامپروری ارگانیک.
- نشان USDA Organic: نشان رسمی دولت آمریکا برای محصولات کشاورزی و دامپروری ارگانیک.
- نشان EU Organic: نشان رسمی اتحادیه اروپا برای محصولات کشاورزی و دامپروری ارگانیک.
آبیش و سلامتیش